Hukuk dünyası geçtiğimiz 10 yılda yeni bir yapılanma içine girmiştir. Büyük değişimler yaşadığımız son döneme baktığımızda ekonomik zorluklar, akabinde tüm dünyayı sarsan pandemi ve sonucunda dijital dönüşümün hızlı yükselişi iş yapış şekillerini ve elbette geleneksel bir hizmet türü alan hukuk alanını da kaçınılmaz olarak etkilemiştir.
Kurumlar yönetim stratejilerini kurgularken günümüz hızlı değişen sosyal, ekonomik ve teknolojik gelişmelerine süratle yanıt vermeyi ve müşteri beklentilerini karşılamayı her zamankinden daha fazla önemsemeye başladı. Özellikle disiplinler arası çalışmanın yaygınlaşması, teknolojinin rutin iş yüklerini azaltma hedefiyle daha fazla kullanılması zorunluluğu ve hizmet alımlarında hızın her zamankinden fazla talep edilir oluşu hukuk sisteminde yeni bir anlayışın doğmasını beraberinde getirdi; Alternatif Hukuk Hizmeti Sağlayıcıları ( Alternative Legal Service Providers)
ALSPs olarak anılan geleneksel olmayan hukuk ofislerinin özellikle ABD ve İngiltere’de yüksek kabul gördüklerini ve bu niş şirketlerin talebin yoğun olduğu doküman inceleme, sözleşme yönetimi, ihlal davaları alanlarında özelikle hukuk, iş ve teknolojiyi birleştirerek hizmet verdiklerini görmekteyiz. Alternatif hizmetlerin doğuşu ve yükselişini sadece uygun maliyet hedefiyle açıklamak konuyu kavramak bakımından yetersiz bir yorum olacaktır. Bugün iş yapış şekillerinde çevik, amaca yönelik ve değişikliklere hızlı adapte olabilen yapıların tercih edildiği aşikardır. Hukuk hizmeti almak isteyen kurumların belirli alanlarda uzmanlaşmış ekiplerle proje bazlı çalışmaları tercih etmeye başlaması ile, bu durumun geleneksel saat bazlı hizmet verme anlayışında değişikliklere neden olduğunu görüyoruz. Güncel ihtiyaçlara yönelik, teknolojiyi içselleştirmiş, veri kullanımı ve yorumlaması yapabilen ve müvekkil odaklı hizmet verme biçimlerini benimsemiş alternatif hizmet yapıları ABD, İngiltere, Avusturalya ve Kanada’da bir süredir faaliyetteler.
Alternatif hizmet sağlayıcılarının yapı itibariyle tek bir iş modeli olmadığını eklemek gerek. Hukuk bürolarının organizasyonuna entegre olmuş, ayrı firmalar olarak hizmet veren ve dört büyük olarak anılan denetim şirketlerinin hukuki danışmanlık birimleri olarak karşımıza çıkmaktalar. Hukuk ofislerinin organizasyonel yapısındaki alternatif departmanlarının halihazırda bir hukuk ofisi markası altında yer alması ve bu markaya olan güven, gerektiği durumda hizmet ve ilişkinin genişletilebilir olması ve uçtan uca hizmet verebilmeleri daha avantajlı bir konum sağlamaktadır.
Thomson & Reuters tarafından 2021 yılında yayınlanan raporda ABD, İngiltere, Kanada ve Avustralya pazarlarından derlenen verilere göre son iki yılda söz konusu hizmet biçiminin pazardaki büyüme etkisine bakıldığında toplam hacmin 2017 yılından itibaren 3.2 milyar dolarlık artışla 2019 yılında 13.9 milyar dolara ulaştığı belirtilmiştir. Araştırma ayrıca ülkeler arası hizmet taleplerindeki farklılıklara işaret etmiştir. Buna göre İngiltere’de belge hazırlama ve sınai haklar, ABD’de yasal araştırmalar, ihlal ve soruşturmalar, Kanada’da ise teknoloji hukuku, proje ve kurumsal işlemler yönetiminin alternatif servisler altında en çok talep edilen hizmetler olduğu belirtilmiştir.
Genellikle alternatif başlığı altında bu alanlarla sınırlı olmamakla birlikte aşağıda yer alan hizmetlerin yoğun olarak talep edildiği görülmektedir;
- Kurumsal işlemlerin yönetimi
- Yasal belge inceleme ve raporlamalar
- Birleşme & Devralma, Due Dilligence
- Sözleşme yönetimi
- Fikri ve Sınai mülkiyet hakları yönetimi
Alternatif servislerin verilmesi için iş dünyasının taleplerini karşılayacak, teknolojik gelişmeleri içselleştirmiş, trendleri takip eden ve disiplinler arası çalışan bir ekibin yer alması gerekmektedir. Yapay zeka, blok zincir, akıllı sözleşmeler gibi yeni yeniliklere adaptasyonu sağlamış ve yüksek talep gören mevzuata uyum, sözleşme yönetimi gibi alanlarda çevik ve aynı zamanda yüksek kalitede hizmet veren alternatif hizmet yapıları kurumsal şirketler için olduğu kadar start-up ve KOBİler için de cazip hale gelmeye başlamıştır.
Günümüzde yaşanan değişimler geleneksel hizmet sağlayıcıların evrimleşerek yenilikleri odak alan, kuruma özel çözümler sunan ve farklı uzmanlık dallarını birleştiren yapılara dönüşmelerini kaçınılmaz kılmıştır. Geleneksel hukuk alanları yanı sıra alternatif hizmet yöntemlerinin ortaya çıkması ile var olan kapsamın zenginleşmesi devam edecektir.